Konik dişli redüktör, endüstriyelin her alanında kullanılmaktadır. Tarım makineleri, matbaa makineleri, traktörler, şanzıman kutuları ve el matkaplarına kadar yaygın bir kullanım alanı bulunan bu redüktörler, çıkış miliyle tahrik mili arasında 90 derece açı bulunan bileşenlerdir. Diğer redüktörlerle kolayca birleştirilen konik dişli redüktör, düşük hız ve yüksek tork sağlamaktadır.

 

Konik dişli kutuların yaygın şekli olan bu redüktörlerde 90 derecelik açı dışında farklı açılarda da işlem sağlanabilir. Yani kullanım şekline göre redüktörler zıt veya aynı yönde çalışabilmektedir. En basit kullanımı Helisel konik dişli ve düz dişli kademelerden oluşan konik dişlilerin birbirinden farklı özellikleri bulunmaktadır.

 

Güç aktarımı için tercih edilen bir redüktör olan konik dişli, iki diş çiftinden oluşmaktadır. Bunlar giriş ve çıkış yani tahrik – tahrik edilen konik dişli olarak tanımlanır. Dönen bir milin hareketini düşük hızda ancak yüksek torklu bir çıkış miline dönüştürmek amacıyla yapılmıştır.

 

Makine parçaları arasında en çok karşımıza çıkan parçalardan biri olan konik dişli çarkların bazı temel çalışma prensipleri bulunmaktadır. Asıl prensibi, hareketin ve mekanik enerjinin makine parçaları arasındaki akışı sağlamak olan bu redüktörler ayrıca hareketin yönünü değiştirmek amacıyla da tercih edilebilir.

 

Konik dişli çarklar aslında güç aktarma sistemlerinin neredeyse en önemli parçasıdır. Hipoid redüktörlerdeki gibi hareketi iletmek amacıyla kullanılan bu redüktörler otomotiv sanayisinde sıkça tercih edilmektedir. Hız artırma veya hız azaltma için kullanılırken vites kutularında akla gelen ilk parça olarak bilinir.

 

Konik dişliler, adını kesik bir koniye benzemesinden alır. 90 derecelik açıyla aktarılması zorunlu olan durumlar için çok başarılı sonuçlar sunar. Bu dişlilerin üst sınırı 1000 rpm olarak kabul edilmiştir. Dişli gürültüsü minimum düzeydeyken yük ise orta şiddettedir. Fiziksel özellikleri bakımından diğer redüktörlere göre farklı şekillerde karşımıza çıkan bu dişlilerin üretiminde alüminyum, plastik veya çelik gibi malzemeler kullanılmaktadır. Birbirinden bağımsız olan bu malzemelerin dışında tek bir yönden gelen kuvvetle beraber fiziksel özellikleri 90 dereceye kadar değiştirir ve bir sonraki parçaya sorunsuz olarak iletir.

 

Konik dişli redüktöre yatay olarak gelen bir kuvvet olduğu zaman bu kuvvet ilk etapta çarka uğramaktadır. Daha sonra dikey olarak iş süreci başlar. Konik dişli redüktörlerin avantajları ise şu şekilde sıralanır;

 

🟨 Kompakt bir yapıya sahiptir. Bu nedenle diğer redüktör türleriyle kombine edilerek kullanılabilir.

🟨 Uygun maliyetlidir.

🟨 Spiral konik dişlilerle beraber kullanıldığı zaman daha yüksek hıza ulaşılabilir.

 

Konik dişli redüktörlerin tasarımı son derece başarılıdır. Bu sayede içi boş mil kullanımına imkân tanımaktadır. Çok yönlü çözümler sunarken yüksek tork kapasitesine ulaşabilir. Örnek olarak 80 Nm’den 15.000 Nm’ye kadar ciddi değerlere ulaşabilir.

 

Konik dişliler, güç aktarım sistemlerinde vazgeçilmez bir role sahip, kesişen iki eksen arasında hareket ve tork iletimini sağlayan özel dişlilerdir. Adını, dişlerinin konik bir yüzey üzerinde düzenlenmesinden alan bu dişliler, eksenler arasındaki açı farklılıklarına uyum sağlayabilme yetenekleri sayesinde mühendislik dünyasında geniş bir kullanım yelpazesine sahiptir.

 

Konik dişlilerin en belirgin kullanım amacı, iki eksenin kesiştiği noktalarda dönme hareketini iletmektir. Bu, özellikle güç kaynağının ve tahrik edilen bileşenin farklı yönlerde konumlandığı durumlarda kritik bir öneme sahiptir. Örneğin, bir otomobilin diferansiyelinde, motorun ürettiği gücü tekerleklere iletmek için konik dişliler kullanılır. Bu sayede, araç viraj alırken iç ve dış tekerleklerin farklı hızlarda dönmesi sağlanır ve aracın stabilitesi korunur.

 

Konik dişlilerin bir diğer önemli avantajı, eksenler arasındaki açı farklılıklarına uyum sağlayabilmeleridir. Bu özellik, tasarım esnekliği sağlar ve mühendislere güç aktarım sistemlerini daha kompakt ve verimli bir şekilde tasarlamaları için olanak tanır. Örneğin, bir el matkabında, motorun dönme hareketini matkap ucuna dik bir açıyla iletmek için konik dişliler kullanılır. Bu sayede, matkabın ergonomisi ve kullanım kolaylığı artırılır.

 

Konik dişliler, dayanıklılıkları ve yüksek tork taşıma kapasiteleri sayesinde ağır hizmet uygulamalarında da tercih edilir. Örneğin, endüstriyel makinelerde, tarım ekipmanlarında ve inşaat araçlarında, büyük yüklerin ve kuvvetlerin güvenli bir şekilde iletilmesi için konik dişliler kullanılır.

 

Konik Dişli Redüktör Kullanım Alanları

Konik dişli redüktörün en yaygın kullanım alanları;

 

🟨 Havacılık: Bu alanda en çok uçakların mekanik sistemlerinde tercih edilir.

🟨 Taşıma ve Pompa Ekipmanları: Söz konusu ekipmanlarda dönme hareketinin yönünü değiştirmek amacıyla kullanılır.

🟨 Endüstriyel Uygulamalar: Vinç, traktör, matbaa makineleri ve enerji santrallerinde tercih edilir.

🟨 Otomotiv: Otomotiv sanayindeki en yaygın kullanım alanı, güç aktarım sistemleri ve vites kutularıdır.

 

 

Dişli redüktör, dönme hareketi değiştiren sistemlerdir. Bu değişimi tork oranına bağlı olarak gerçekleştirir. Yapısal olarak bakıldığında gövde içerisinde yerleşik olan dişli çarklar ile beraber yataklar ve miller yer almaktadır. Bunların tamamına dişli redüktör adı verilir.

 

Dişli redüktör sistemleri günümüzde ağır sanayinin yanı sıra küçük ölçekli fabrikalarda da tercih edilir. Otomasyon sistemleri, vinç sistemleri, robot ve asansörler en yaygın kullanım alanları arasındadır. Geniş bir yelpazede kullanılan dişli redüktörlerin seçiminde sistem performansı ve ihtiyaç kriterleri baz alınmalıdır. Elbette teknik özelliklerine bakılmalı, maksimum güç kapasitesiyle tork ihtiyacı gibi faktörlere dikkat edilmelidir.